BİLİŞİMDE YAPAY ZEKANIN YERİ NEDİR?

BİLİŞİMDE YAPAY ZEKANIN YERİ NEDİR?

İnternet, milyarlarca cihazın birbirine bağlı ağlarla birleştirilmesinden meydana gelmektedir. Son yıllarda ise, bilgisayar ve telefonlara ek olarak çok çeşitli ve fazla sayıda cihazın da internete bağlanması ile nesnelerin interneti (Internet of Things – IoT) kavramı daha çok yaygınlaşmıştır. Nesnelerin interneti, alanda yükselişe geçen yapay zekâ ile yakından ilgili bir konudur. Bu yazıda, nesnelerin interneti ve yapay zekâ teknolojilerinden kısaca bahsederek aralarındaki bağlantıları anlatmaya çalışacağız.

İnternet’ten Nesnelerin İnternetine

İnternetin gelişimi, 1969’da, ABD’deki Stanford Üniversitesi ve Kaliforniya–Los Angeles Üniversitesi ağlarının birbirine ARPANET ağı ile bağlanması ile başlar. İnternetin gelişmesindeki bazı önemli kilometre taşları aşağıda verilmiştir:

• 1969 – ARPANET’in kurulması,

• 1970 – TCP/IP protokolünün geliştirilmesi,

• 1980 – Ethernet standardının geliştirilmesi,

• 1982 – Basit Dosya Transfer Protokolünün (SMTP) geliştirilmesi,

• 1984 – ARPANET’in INTERNET olarak adlandırılması,

• 1985 – COM alan adresinin kullanılması,

• 1989 – World Wide Web (WWW) servisi ve ilk Internet tarayıcı programının geliştirilmesi,

• 1994 – Metin tabanlı internet arama motorlarının kullanılması,

• 1999 – Kablosuz ağların kullanılması

• 1999 – Nesnelerin interneti (Internet of Things – IoT) kavramının ilk defa kullanılması

Nesnelerin İnterneti– Referans Mimari

Nesnelerin interneti kavramını daha iyi anlamak için tipik bir referans mimariyi incelemek uygun olacaktır.

Nesnelerin interneti için tipik bir referans mimari aşağıdaki şekilde verilmiştir. Bu mimari, cihaz katmanı, ağ katmanı, seans katmanı, uygulama katmanı ve iş katmanından oluşmaktadır. Bu mimarideki yönetim katmanı ve güvenlik katmanı ise tüm katmanların yönetiminden ve güvenliğinden sorumlu olan yazılım katmanlardır.

Cihaz katmanı, IoT uygulamasının verilerinin alındığı, veri ya da komutların gönderildiği sensör, eyleyici, makine ve cihazlar ile iletişim kurulan katmandır.

Ağ katmanı ise ağ bağlantısının yapıldığı TCP/IP, UDP, Bluetooth, LPWAN, ZigBee gibi iletişim protokollerini tanımlamak için kullanılır.

Uygulama katmanında iş zekâsı elde etmek için işlenen ve takip edilen veriler iş katmanında geliştirilen uygulamaya özgü stratejilere ve planlara uygun olarak geliştirilen yazılım fonksiyonlarında girdi olarak kullanılır.

Nesnelerin interneti yazılımlarının, kendilerine özgü protokoller ile haberleştiği katman seans katmanıdır. Bu katmanda, nesnelerin interneti kavramına özgü haberleşme protokolleri yer almaktadır. Geliştirilmek istenen uygulamanın tipine ve amacına göre uygun bir seans protokolü seçerek uygulama geliştirebilmek için seans protokollerinden kısaca bahsetmek uygun olacaktır.

Nesnelerin İnterneti– Haberleşme Protokolleri

Aşağıda, en yaygın kullanılan seans protokollerinden beş tanesi verilmiştir. Bu protokoller, farklı kurumlarca standartlaştırılmış ve idame edilmektedir.

Nesnelerin İnterneti– Kaynak – Hedef Arası Haberleşme Yöntemleri

Bu protokoller, nesnelerin interneti uygulamalarında, makine-makine, makine-bulut ve bulut-bulut tipi üç tip iletişimi sağlamak için kullanılır.

Nesnelerin İnterneti ve Yapay Zekâ

Nesnelerin interneti ve yapay zekâ bağlantısı, nesnelerin interneti teknolojilerinin sağladığı veri elde etme ve sağlama teknikleri ile başlar. Nesnelerin interneti, sağladığı makine-makine haberleşme, makine-bulut haberleşme ve bulut-bulut haberleşme teknolojileri ile pek çok teknolojinin ve yapay zekanın ihtiyaç duyduğu verilerin hızlı ve uygun maliyetle sağlanmasına olanak sağlar. Bu teknolojilerle büyük veriler elde edilebilir. Bu büyük veriler, elde edildikten sonra, özel işleme ve aktarma yöntemleri ile bulut bilişime aktarılarak depolanır. Elde edilen ya da depolanan verilerin gerçek zamanlı ya da çevrimdışı işlenerek katma değeri yüksek bilgilerin elde edilmesinde yapay zekâ algoritmaları önemli rol oynamaktadır.

Yapay zekâ algoritmalarının sonuçları doğrudan kullanılabileceği gibi, karar destek sistemleri gibi daha üst seviye sistemlere ve yazılımlara girdi olarak da kullanılabilmektedir.